Η σημασία του πνευμονογαστρικού νεύρου

Οι άνθρωποι έχουν δώδεκα ζεύγη νεύρων που ξεκινούν από τον εγκέφαλο. Μεταξύ αυτών, το δέκατο είναι οπωσδήποτε το πιο ενδιαφέρον και το πιο ισχυρό: 

 το πνευμονογαστρικό νεύρο.

Το πνευμονογαστρικό νεύρο είναι εγκεφαλικό νεύρο αποτελεί μέρος του παρασυμπαθητικού και εκτείνεται από τον εγκέφαλο στην κοιλιακή κοιλότητα.  Παίζει βασικό ρόλο στη διαχείριση των εσωτερικών οργάνων, στη ροή της πέψης, ελέγχει μερικούς σκελετικούς μύες, ασχολείται με τη ρύθμιση της εφίδρωσης, τις κινήσεις του στόματος και “ασχολείται” επίσης με την καρδιά. Βοηθάει να χαλαρώσετε, να βρεθείτε σε κατάσταση ηρεμίας προκειμένου να καταπολεμήσετε το άγχος και την ανησυχία και να εξασφαλίσετε μια αίσθηση ευεξίας, που είναι απαραίτητη για μια καλύτερη ποιότητα ζωής.

Υποθέτοντας ότι οι αιτίες της φλεγμονής είναι πολλαπλές, τόσο το άγχος όσο και γενικές στρεσογόνες καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν υπερβολική ένταση στο νεύρο που διέρχεται από το κεφάλι στην κοιλιά και “κυριαρχεί” σχεδόν σε όλα τα εσωτερικά όργανα.

Πνευμονογαστρικό Νεύρο και Συμπόνια

 

Πνευμονογαστρικό Νεύρο

[Το πνευμονογαστρικό νεύρο] περνά από το στήθος και όταν ενεργοποιηθεί, παράγει ένα επεκτεινόμενο, ζεστό συναίσθημα στο στήθος και ένα κόμπο στο λαιμό. Το πνευμονογαστρικό νεύρο… ξεκινά από την κορυφή του νωτιαίου μυελού και συνεχίζει τη διαδρομή του σε πολλά μέρη του σώματος… είναι συνδεδεμένο με τους μυϊκούς ιστούς του προσώπου, τους μύες που σχετίζονται με την φωνητική άρθρωση, την καρδιά, τους πνεύμονες, τα νεφρά και το συκώτι, και το πεπτικό σύστημα.

Σε μια σειρά αμφιλεγόμενων διατριβών, ο φυσιολόγος ψυχολόγος Steve Porges, υπέβαλε την υπόθεση πως το πνευμονογαστρικό νεύρο είναι το νεύρο της συμπόνιας, το όργανο φροντίδας/μέριμνας του σώματος.

Ο Porges σημειώνει πως το πνευμονογαστρικό νεύρο εννευρώνει τις μυϊκές ομάδες των επικοινωνιακών μας συστημάτων που έχουν να κάνουν με τη φροντίδα – τους μύες του προσώπου και του συστήματος άρθρωσης.

Στην έρευνά μας, για παράδειγμα, έχουμε διαπιστώσει ότι οι άνθρωποι βαριαναστενάζουν συστηματικά – για ένα μικρό τέταρτο του δευτερολέπτου εκφράζουν με αναπνοές την ανησυχία και την  κατανόηση τους – όταν ακούν άλλο άτομο να περιγράφει μια εμπειρία πόνου. Όπως διαπίστωσε η έρευνα μας, ο αναστεναγμός αυτός είναι η αρχέγονη μας εκπνοή που ηρεμεί τον αναστενάζοντα όταν βρίσκεται σε κατάσταση επίθεσης/φυγής, βοηθώντας ταυτόχρονα τον ομιλητή να νιώσει εμπιστοσύνη και άνεση. Όταν αναστενάζουμε απαλά, ή καθησυχάζουμε αυτούς που βρίσκονται σε στεναχώριες με βλέμμα που εκδηλώνει ανησυχία, το πνευμονογαστρικό νεύρο μπαίνει σε λειτουργία, διεγείροντας τους μύες του λαιμού, του στόματος, του προσώπου και της γλώσσας, για να αναδείξουν την ανησυχία και τον καθησυχασμό μας.

Δεύτερον, το πνευμονογαστρικό νεύρο είναι το κύριο φρένο του καρδιακού ρυθμού.
Δίχως την ενεργοποίηση του πνευμονογαστρικού νεύρου, η καρδιά μας μπορεί να προκαλέσει 115 κτύπους ανά λεπτό, αντί το τυπικό, 72 κτύπους ανά λεπτό. Το πνευμονογαστρικό νεύρο βοηθά να επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό. Όταν είμαστε θυμωμένοι ή φοβισμένοι, η καρδιά μας τρέχει, ανεβαίνει κυριολεκτικά πέντε με δέκα παλμούς το λεπτό, για να διανέμει αίμα στις διάφορες ομάδες μυών, ετοιμάζοντας το σώμα για επίθεση ή φυγή. Το πνευμονογαστρικό νεύρο κάνει εντελώς το αντίθετο, μειώνοντας τους καρδιακούς παλμούς σε πιο ήρεμους ρυθμούς, ενισχύοντας την πιθανότητα για ευγενική/ήρεμη επαφή  όταν βρισκόμαστε ο ένας κοντά στον άλλο/σε κοντινή απόσταση.

Τρίτον, το πνευμονογαστρικό νεύρο είναι στενά συνδεδεμένο με τα άφθονα συμπλέγματα των υποδοχέων οξυτοκίνης, που είναι τα άμεσα εμπλεκόμενα νευροπεπτίδια στο να βιώσουμε εμπιστοσύνη και αγάπη.
Καθώς το πνευμονογαστρικό νεύρο μπαίνει σε λειτουργία, διεγείροντας τις φωνητικές μας αρθρώσεις να ‘εκπέμψουν’ σε φιλικό τόνο και ηρεμώντας το καρδιαγγειακό μας σύστημα, δίνει το έναυσμα για την απελευθέρωση οξυτοκίνης, στέλνοντας έτσι σήματα ζεστασιάς, εμπιστοσύνης και αφοσίωσης στο μυαλό και το σώμα, και τελικά, σε άλλους ανθρώπους.

Τέλος, το πνευμονογαστρικό νεύρο είναι αποκλειστική ιδιοκτησία των θηλαστικών.
Το αυτόνομο νευρικό σύστημα των ερπετών περιέχει το παλαιότερο μέρος του πνευμονογαστρικού νεύρου, το γνωστό ως ραχιαίο πνευμονογαστρικό συγκρότημα, που είναι υπεύθυνο για την συμπεριφορά ακινητοποίησης: για παράδειγμα, την αντίδραση σοκ κατά τον σωματικό τραυματισμό. Και περισσότερο θεωρητικά, τη συμπεριφορά ντροπής μετά από κοινωνική ταπείνωση. Το αυτόνομο νευρικό σύστημα των ερπετών περιλαμβάνει επίσης το συμπαθητικό μέρος του αυτόνομου νευρικού συστήματος, που είναι εμπλεκόμενο στην συμπεριφορά επίθεσης/φυγής. Αλλά καθώς η μέριμνα και η συμπόνια άρχισε να καθορίζει μια καινούρια τάξη γένους – τα θηλαστικά – ένα νέο κομμάτι του νευρικού συστήματος προέκυψε εξελικτικά, το πνευμονογαστρικό νεύρο, για να συμβάλει στην στήριξη αυτής της συμπεριφοράς.

Πόνος από το πνευμονογαστρικό νεύρο στην κρανιοπροσωπική περιοχή

Πόνος στον τράχηλο, τα δόντια και την κάτω γνάθο μπορεί να συμβεί με ή χωρίς θωρακικό άλγος εξαιτίας στηθάγχης ή εμφράγματος του μυοκαρδίου. Ο μηχανισμός αυτού του αναφερόμενου πόνου παραμένει αδιευκρίνιστος και διερευνάται.

  Ο ερεθισμός ενός κλάδου του αριστερού πνευμονογαστρικού νεύρου (Χ εγκεφαλική συζυγία) στην περιοχή της καρδιάς μπορεί να προκαλέσει αυτά τα είδη του πόνου. Σε πειραματικές εργασίες αναφέρεται ότι ο ηλεκτρικός ερεθισμός ενός κλάδου του αριστερού πνευμονογαστρικού νεύρο σε ανθρώπους πράγματι μπορεί να προκαλέσει κρανιοπροσωπικό πόνο. Αυτό οδηγεί στην υπόθεση ότι το πνευμονογαστρικό νεύρο παίζει ένα ρόλο στην μετάδοση αυτού του πόνου. Η ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας υποστηρίζει αυτή την υπόθεση.

  Η διευκρίνιση αυτού του μηχανισμού μπορεί να βοηθήσει και τον οδοντίατρο να κατανοήσει τη σημασία της δραστηριότητας της καρδιάς και τη σχέση με το άλγος της κάτω γνάθου στους ασθενείς.

Διαλογισμός

Εκείνοι που ασκούν διαλογισμό ή γιόγκα επωφελούνται από μια αξιοσημείωτη βελτίωση στην υγεία του πνευμονογαστρικού νεύρου. Αυτή η κατάσταση πιθανώς συνδέεται με την αύξηση των θετικών συναισθημάτων που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια αυτής της άσκησης.

Μασάζ

Είναι δυνατό να κινητοποιήσετε με το χέρι το νεύρο, απλά κάνοντας μασάζ σε συγκεκριμένες περιοχές, ειδικά στα πόδια. Πιέζοντας ελαφρώς το πέλμα του ποδιού βοηθάει στην τόνωση της δραστηριότητας των νεύρων. Ακόμη και ένα ήπιο μασάζ στις πλευρές του λαιμού (ακριβώς εκεί που ψηλαφούμε τους καρδιακούς παλμούς ) μειώνει την “ταλαιπωρία” ενός ερεθισμένου πνευμονογαστρικού νεύρου

Τραγούδι

Όχι οτι όλοι θα το πιστέψουν, αλλά το τραγούδι – εκτός από την αύξηση των επιπέδων της οκυτοκίνης – ενισχύει τους οπίσθιους μύες του λαιμού και εγγυάται τη σωστή διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου.
Όλες οι δραστηριότητες που αφορουν τις φωνητικες χορδες καταφέρνουν να εγγυώνται καλή υγεία με διάφορους τρόπους. Ακόμη και με μία μόνο συλλαβή (όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του διαλογισμού) δημιουργούνται εσωτερικοί κραδασμοί που βελτιώνουν τον τόνο του πνευμονογαστρικου.

Κρύο

Έχει αποδειχθεί ότι όταν το σώμα προσπαθεί να διαχειριστεί το κρύο, το συμπαθητικό νευρικό σύστημα μειώνει τη δραστηριότητά του, ενώ αυξάνει το επίπεδο του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος. Αυτή η διαδικασία επιτυγχάνεται μέσω του πνευμονογαστρικού.
Πίνοντας ένα ποτήρι κρύο νερό ή ρίχνοντας λίγο στο πρόσωπό σας μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία των ενοχλητικών συμπτωμάτων που σχετίζονται με τα προβλήματα του πνευμονογαστρικού. Η λήψη κρύων ντούς ή η κολύμβηση σε μη θερμαινόμενες πισίνες είναι μια άλλη έγκυρη εναλλακτική λύση.

Προβιοτικά

Η παρουσία ωφέλιμων βακτηριδίων μέσα στην πεπτική οδό είναι μια καλή βάση για την τόνωση της σωστής λειτουργίας του πνευμονογαστρικού νεύρου. Μια καλή διατροφή, η οποία μπορεί να προσφέρει τη σωστή ποσότητα προβιοτικών που χρειάζονται, περιλαμβάνει το γιαούρτι και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Αυτές οι μικρές θεραπείες δεν διαταράσσουν υπερβολικά την καθημερινή μας ρουτίνα, αλλά ταυτόχρονα είναι αποτελεσματικές στην ανακούφιση από τα πιο ενοχλητικά συμπτώματα λόγω της δυσλειτουργίας του πνευμονογαστρικού νεύρου και, επιπλέον, αποτρέπουν τυχόν μελλοντικές ασθένειες.

Από το βιβλίο, Born to Be Good: The Science of a Meaningful Life του Dacher Keltner (σελίδες 228 – 230)

Επιμέλεια κειμένου:    

Βιβλιογραφική πηγή: British Dental Journal 204,187-189 (2008)

Βασίλειος Φ. Μέγας

Χειρουργός Οδοντίατρος, Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος, Διδάκτωρ Οδοντιατρικής Σχολής Αθήνας (DDS, MD, PhD)