Αναβολικά στεροειδή

Κύριο μελημά μου σε αυτη τη θεματολογία είναι η αποτροπή των νέων αθλητών και μαχητών απο ανδρογόνα ουσία κάθε μορφής που επηρεάζει την φυσική μορφολογία και ανάπτυξη του οργανισμού νέων ανθρώπων με αντικατάσταση της φυσικής διαδικασίας μετά απο χρήση ουσιών και επιρροή των χημικών καταβολών.

Σε αυτό εδώ το επίσημο άρθρο των ειδικών επιστημόνων πειραματικής χειρουργικής ιατρικής μπορούμε να αντλήσουμε γνώσεις για το διαχρονικό θέμα των στεροειδών και την σημασία τους στην καθημερινότητα των ανθρώπων.

Τα αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή ή αναβολικά είναι μια κατηγορία φαρμάκων, στα οποία περιλαμβάνονται η τεστοστερόνη και τα συνθετικά παράγωγά της. Ως ουσίες διαθέτουν αναβολικές και ανδρογόνες δράσεις ενώ δρουν στον υποδοχέα των ανδρογόνων, μιμούμενες τη δράση της τεστοστερόνης.

Σε σύγχρονους χώρους εκγύμνασης ή ατομικής άθλησης όπως σε γυμναστήρια και αθλητικούς συλλόγους, μαχητικούς ή αθλητικούς ή ολυμπιακούς,  υπάρχουν συμμετέχοντες, που οραματίζονται να ταυτήσουν τον εαυτό τους με αντίστοιχα δυνατά σώματα ισάξια των προτυπών τους, να ενισχύσουν τις επιδόσεις τους και να αυξήσουν τις αντοχές τους.

Η σωστή σκέψη

Δυνατό σώμα είναι ένα υγιές σώμα, και αυτό μπορεί να επιτευχθεί σωστά, με σεβασμό στον οργανισμό μας, μακριά από ουσίες. Μια υγιής ενασχόληση για εναν ασκούμενο είναι ενα μακροχρόνιο πλάνο ασκήσεων σε βάθος χρόνου με επιμονή και υπομονή στην ενασχόληση και με συγκεκριμένη μεθοδολογία είτε με αντιστάσεις είτε με αλλα όργανα όπου με την βοήθεια του εξειδικευμένου καθοδηγητή, με τις γνώσεις και τον ξεχωριστό τρόπο του μπορέι να κατευθύνει τις απαιτήσεις του κάθε ανδιαφερόμενου στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

Βέβαι είναι ενδιαφέρον και χρήσιμο κατά κόρον να επισημαίνουμε και τους λόγους για τους οποίους ένα άτομο κινείται προς αυτή τη κατεύθυνση που ως συνήθως προηγείται η έλλειψη αυτοπεποίθησης σε συνδυασμό με την ανικανοποίητη εικόνα του σώματος, η αποχή ιδιαίτερου στόχου για προσωπική εμπειρία ακόμη και της επιτευξής του βασικό η αναζήτηση εύκολης και γρήγορης λύσης η άγνοια, λανθασμένες πληροφορίες που κάνουν την σωματική ανάπτυξη και την μυϊκή δύναμη με την βοήθεια ουσιών, τα μόνα στηρίγματα που απομένουν στην προσπάθεια για επιβεβαίωση, αναγνώριση, προβολή, άνοδο και και προσέγγιση του αντίθετου φίλου.

Είναι αποδεδειγμένο ότι η χρήση των αναβολικών στεροειδών από  αθλητές επιπέδου και μη είναι πια γεγονός αδιαμφισβήτητο. Πέρα από την θετικότητα αυτων των ουσιών ως θεραπευτικά μέσα έπειτα από την καθοδήγηση ειδικών θα πρέπει να γνωρίζουμε  ότι η χρήση τους από ενα μεγάλο ποσοστό αθλητών επιπέδου και μή είναι μια επίκαιρη μάστιγα και γίνεται παράνομα. Όφελος όλων εκπαιδευτικών  δασκάλων προπονητών αθλίατρων είναι να ενημερώνουμε και να προστατεύουμε τα νέα παιδιά και μελλοντικούς αθλητές από την παράνοια των στεροειδών και την παραμόρφωσή τους στην σωματική μυϊκή διάπλαση και αθλητική επίδοση η οποία δεν καταλογίζεται φυσική, αντάξια του ευ αγωνίζεσθαι και δεν θα έπρεπε να αναγνωρίζεται. Με τα σημερινά μέσα πληροφόρησης μπορεί ο κάθε γονέας ή ασκούμενος να ενημερώνεται για τις ουσίες που βλάπτουν σοβαρά την υγεία.

Στο άρθρο θα διαβάσετε επίσης πως γίνεται αντιληπτό από τον κάθε θνητό εάν κάποιος έκανε  χρήση αναβολικών στεροειδών και πως μπορείτε να τους αναγνωρίσετε στο πλήθος σε γυμναστήρια σε στάδια ή ακόμη και στις παραλίες. Με βάση τις επιστημονικές μελέτες καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι χρήστες ουσιών συγκαταλέγονται στην κλίμακα των ασθενών και όχι των υγιή αθλητών.

Μὲ τιμή

Κωνσταντῖνος Ε Χουρίδης

Prof. Κωνσταντίνος Ε.  Χουρίδης© 2023 Copyright all rights reserved

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ ΜΑΧΗΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ

Οι επιπτώσεις

Ανάμεσα στις κύριες αρνητικές επιδράσεις τους είναι αυτές που αφορούν στο αναπαραγωγικό σύστημα, αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Παναγής. Η χρόνια χρήση ανδρογόνων στεροειδών ουσιών ασκεί κατασταλτικές επιδράσεις στον άξονα υποθάλαμος-αδενοϋπόφυση-γονάδες. Υψηλές δόσεις των ανδρογόνων στεροειδών ενεργοποιούν το αρνητικό επανατροφοδοτικό σύστημα του άξονα υποθάλαμος-αδενοϋπόφυση με αποτέλεσμα σημαντική μείωση στα επίπεδα των γοναδοτροπίνων και της τεστοστερόνης. Έχει υποστηριχθεί ότι τα στεροειδή διαταράσσουν το αναπαραγωγικό σύστημα λόγω της άμεσης κατασταλτικής δράσης που έχουν στους όρχεις. Σε αυτό οφείλεται ο υπογοναδισμός, η ατροφία των όρχεων και η παροδική στειρότητα που εμφανίζονται σε περιπτώσεις κατάχρησης αυτών των ουσιών. Μάλιστα, όπως επισημαίνει, σε άνδρες μπορεί να εμφανιστεί μέχρι και γυναικομαστία, η οποία οφείλεται στο ότι μια ποσότητα των αναβολικών στεροειδών μεταβολίζεται στη θηλυκή ορμόνη οιστραδιόλη. Η κατάχρηση αυτών των ουσιών επιδρά αρνητικά και στο καρδιαγγειακό σύστημα με αποτέλεσμα την εμφάνιση υπερτροφίας του μυοκαρδίου, υπέρτασης και αρρυθμιών. Υπάρχουν αναφορές θανατηφόρων εμφραγμάτων σε χρήστες αυτών των ουσιών. Επιπλέον, τα αναβολικά στεροειδή μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές ηπατικές διαταραχές (ίκτερο, όγκους). Μια από τις ανεπιθύμητες ενέργειές τους στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα είναι η νευροτοξικότητα που φαίνεται να έχουν. Συγκεκριμένα, όπως υπογραμμίζει ο κ. Παναγής, υπάρχουν ευρήματα ότι προκαλούν απόπτωση, δηλαδή μια διεργασία προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου. Οι ουσίες αυτές, όμως, επιδρώντας στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, προκαλούν ποικίλες συμπεριφορικές αλλαγές, μερικές από τις οποίες φαίνεται να έχουν διάρκεια. Σε αυτές περιλαμβάνονται διαταραχές πρόσληψης τροφής, αυξημένη εχθρικότητα, επιθετικότητα/βία και ανταγωνιστικότητα, μεταπτώσεις της διάθεσης (καταθλιπτικά, υπομανιακά και μανιακά επεισόδια, ιδιαίτερα σε άτομα που είναι περισσότερο ευάλωτα για την εκδήλωση ψυχοπαθολογίας), παρανοειδής ιδεασμός και ψυχωσικά συμπτώματα.

Όσο πιο υψηλές δόσεις χρησιμοποιούν, τόσο σοβαρότερα είναι τα συμπτώματα που παρουσιάζουν, αναφέρει ο κ. Παναγής, συμπληρώνοντας πως η καταθλιπτική συμπτωματολογία έχει παρατηρηθεί και σε πρώην χρήστες ανδρογόνων, γεγονός που υποδεικνύει ότι αυτές οι ουσίες ίσως έχουν μακροκρόνιες επιδράσεις σε επίπεδο διάθεσης και συμπεριφοράς, ενώ ευρήματα αναφορικά με τη συσχέτιση κατάχρησης ανδρογόνων στεροειδών και διαταραχών διάθεσης φαίνεται να υποστηρίζονται και από μελέτες σε πειραματόζωα. Η χρόνια χρήση ανδρογόνων στεροειδών, όπως μας επισημαίνει, έχει συνδεθεί με δραματικές αλλαγές στην προσωπικότητα του ατόμου. Μάλιστα, έχει υποστηριχθεί ότι σε ορισμένους χρήστες που παρουσιάζουν κάποια προδιάθεση, η χρήση ανδρογόνων στεροειδών μπορεί να οδηγήσει σε βίαια εγκλήματα, ιδιαίτερα μάλιστα αν τα άτομα αυτά κάνουν και χρήση άλλων παράνομων ουσιών.

Αναβολικά στεροειδή

Τα αναβολικά στεροειδή είναι συνθετικά παράγωγα της τεστοστερόνης, η χρήση των οποίων έχει εξαπλωθεί ευρέως τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο στο χώρο του επαγγελματικού αθλητισμού, αλλά και σε ευρύτερους χώρους για κοσμητικούς και κοινωνικούς λόγους. Επιπλέον, η αλόγιστη χρήση των φαρμακευτικών αυτών προϊόντων, η οποία είναι ανεξέλεγκτη, εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία των χρηστών, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους δεν γνωρίζουν τις ανεπιθύμητες δράσεις των αναβολικών στεροειδών. Πέρα όμως από το κλίμα απαγόρευσης που περιβάλλει τις παραπάνω ουσίες δεν πρέπει να λησμονείται ότι φέρουν και θεραπευτικές ενδείξεις σε αρκετές παθολογικές καταστάσεις. Στην ανασκόπηση που ακολουθεί παρατίθενται οι διάφοροι τύποι των συχνότερα χρησιμοποιούμενων τροποποιημένων μορίων τεστοστερόνης, των προδρόμων μορίων αυτής, καθώς και οι μηχανισμοί δράσης και οι φυσιολογικές επιδράσεις τους στον οργανισμό. Επίσης, παρατίθενται επιδημιολογικά στοιχεία, όπου γίνεται σαφές ότι το πρόβλημα της υπερκατανάλωσης αναβολικών στεροειδών ίσως έχει υποεκτιμηθεί μέχρι σήμερα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι στις ΗΠΑ οι χρήστες υπολογίζονται σε >3.000.000. Επιπρόσθετα, παρατίθενται οι θεραπευτικές ενδείξεις τους καθώς και οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειές τους, οι οποίες επηρεάζουν πολλαπλώς και επιβαρυντικά όλα τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού. Η παρούσα ανασκόπηση έχει ως στόχο την ενημέρωση των ιατρών και των εργαζομένων υγείας σχετικά με το θέμα των αναβολικών στεροειδών, ενημέρωση που θα βοηθήσει προς την κατεύθυνση της αναγνώρισης της ιδιαίτερης αυτής ομάδας ετερόκλητων ασθενών-χρηστών (body builders, έφηβοι, υψηλού επιπέδου αθλητές) και την περαιτέρω εντόπιση τυχόν προβλημάτων σχετιζόμενων με τη χρήση αναβολικών στεροειδών. Η υποστήριξη της προσπάθειας αποθάρρυνσης μη ελεγχόμενης χρήσης των φαρμακευτικών αυτών προϊόντων με επιχειρήματα στηριζόμενα σε αποδείξεις (evidencebased) αποτελεί τον πλέον βέβαιο τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος αυτού της δημόσιας υγείας.

ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

1. Καρδιαγγειακό σύστημα και λιπιδαιμικό προφίλ Τα αναβολικά στεροειδή ασκούν τη βλαπτική τους δράση με διάφορους τρόπους. Υπερτροφία της αριστερής κοιλίας, που οδηγεί στη μείωση του τελοδιαστολικού όγκου, δεν είναι σπάνιο εύρημα σε άτομα που έχουν καταναλώσει μεγάλες ποσότητες αναβολικών στεροειδών. Η παρατεταμένη αναβολική κατάσταση οδηγεί στην ερυθροκυττάρωση και  αυξημένη αρτηριακή πίεση. Αναπτύσσεται θρομβωτική προδιάθεση. Αρρυθμίες. Οι εμβιομηχανικές ιδιότητες των αγγείων επίσης μεταβάλλονται, καθώς η χρήση αναβολικών στεροειδών έχει ως αποτέλεσμα μια πιο σκληρή αορτή. Καρδιαγγειακές νόσους, όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου. 

2.  Ηπατικές δυσλειτουργίες Η ανάπτυξη ηπατικής παθολογίας σχετίζεται περισσότερο με τη λήψη από του στόματος χορηγούμενων φαρμακευτικών προϊόντων, τα οποία μεταβολίζονται στο ήπαρ. Η αύξηση των ηπατικών ενζύμων (ALT και AST), η ηπατική ίνωση και ο χολοστατικός ίκτερος μπορεί να προκληθούν από τη χρήση αναβολικών στεροειδών. Η συσχέτιση μεταξύ της χρήσης αναβολικών προκαλεί σοβαρή ζημία στο ήπαρ.

3. Ενδοκρινικές και αναπαραγωγικές διαταραχές Οι προκαλούμενες αλλαγές από τη χρήση αναβολικών στεροειδών στον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-γονάδων δεν είναι ίδιες μεταξύ των διαφορετικών φύλων και ηλικιών. Είναι αλήθεια ότι οι άνδρες υποφέρουν περισσότερο από τις ανεπιθύμητες δράσεις, καθώς αποτελούν την πλειοψηφία των χρηστών. Από την άλλη πλευρά, οι ανεπιθύμητες δράσεις στις γυναίκες και τα παιδιά εμφανίζονται με μεγαλύτερη σφοδρότητα. Ατροφία των όρχεων, μειωμένη libido και ανικανότητα, γυναικομαστία, διαταραχές σπερματογένεσης και μείωση έκκρισης της θυλακιοτρόπου και της ωχρινοτρόπου ορμόνης (FSH και LH) παρατηρούνται συχνά σε άρρενες χρήστες που καταναλώνουν μεγάλες δόσεις αναβολικών στεροειδών. Οι περισσότερες από αυτές τις ανεπιθύμητες δράσεις είναι αναστρέψιμες μετά από τη διακοπή της χρήσης τους. Επίσης, τα αναβολικά στεροειδή φέρονται να ασκούν αυξητική δράση στον προστάτη, συντελώντας στην ανάπτυξη καλοήθους προστατικής υπερπλασίας ή ακόμη και καρκίνου. Η εικόνα στις γυναίκες είναι περισσότερο δραματική. Το κύριο πρόβλημα είναι η ανδροποίηση που εμφανίζουν, η οποία συνοδεύεται από μείζονες φυσιολογικές και κοινωνικές συνέπειες. Βάθυνση της χροιάς της φωνής, τριχοφυΐα, διαταραχές της εμμήνου ρύσης ή ακόμα και αμηνόρροια, αύξηση του μεγέθους της κλειτορίδας και ανάπτυξη ανδρικού τύπου αλωπεκίας είναι ανεπιθύμητες ενέργειες έντονες και συχνά μη αναστρέψιμες.

 Χαρακτηριστικά παραδείγματα των παραπάνω συναντώνται σε μεγάλο αριθμό αθλητών από την Ανατολική Γερμανία, οι οποίοι έλαβαν τεράστιες ποσότητες αναβολικών στεροειδών τις προηγούμενες δεκαετίες.

 Μια τελευταία ενδοκρινική διαταραχή, κοινή και για τα δύο φύλα, είναι η διαταραχή της ευαισθησίας στην ινσουλίνη που μπορεί να οδηγήσει σε δυσανεξία στη γλυκόζη παρά το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έχει συσχετιστεί ευθέως κάποια περίπτωση σακχαρώδους διαβήτη με τη χρήση αναβολικών στεροειδών. 

4. Ψυχικές διαταραχές Υπάρχουν πολλές αναφορές που συσχετίζουν τα αναβολικά στεροειδή με διάφορες παθολογικές καταστάσεις από τη σφαίρα του ψυχισμού. Η πεποίθηση ότι τα αναβολικά στεροειδή μπορούν να προκαλέσουν εθισμό παρόμοιο με αυτόν του οινοπνεύματος ή και άλλα διεγερτικά ναρκωτικά εδραιώνεται από πρόσφατες πειραματικές και επιδημιολογικές μελέτες. Ωστόσο, φαίνεται ότι για την ανάπτυξη των παραπάνω παθολογικών καταστάσεων απαιτούνται  αρκετά μεγάλες δόσεις. Διπολικές διαταραχές, αυξημένη επιθετικότητα, κρίσεις πανικού, συχνές συναισθηματικές μεταπτώσεις και σύνδρομο στέρησης είναι μερικές από τις πλέον συχνά συναντώμενες διαταραχές.

 Από την άλλη πλευρά, η τάση προς την πολυφαρμακία που εμφανίζουν οι χρήστες και η σύγχρονη χρήση «κοινωνικών» φαρμάκων, όπως το οινόπνευμα και η κοκαΐνη, καθώς και οι επιδράσεις του κοινωνικού περίγυρου, δεν επιτρέπουν την ακριβή εκτίμηση της δράσης κάθε φαρμακευτικού προϊόντος στον ψυχισμό των χρηστών.

5. Δερματολογικές διαταραχές Αποτελούν τις συχνότερες ανεπιθύμητες δράσεις μεταξύ των χρηστών και είναι αυτές που μπορεί να υποψιάσουν τον ιατρό σχετικά με χρήση αναβολικών στεροειδών, κυριότερες των οποίων είναι η ακμή και η διάταση του δέρματος (ραγάδες). Η παθοφυσιολογική βάση της ακμής είναι η υπερτροφία των σμηγματογόνων αδένων, προκαλώντας αύξηση της έκκρισης σμήγματος σε συνδυασμό με αύξηση του πληθυσμού του Propionibacterium acnes. Η διάταση του δέρματος προκαλείται από την απότομη αύξηση της μυϊκής μάζας, η οποία δεν μπορεί να ακολουθηθεί από τις δερματικές δομές, καθώς και λόγω των δράσεων των αναβολικών στεροειδών στο μεταβολισμό του κολλαγόνου. Τα αναβολικά στεροειδή ενδέχεται επίσης να προκαλέσουν την έξαρση δερματικών παθήσεων, όπως η ψωρίαση..

6. Μυοσκελετικές διαταραχές Οι κύριες δράσεις των αναβολικών στεροειδών στο μυοσκελετικό σύστημα ασκούνται κατά την παιδική ηλικία, καθώς τα παιδιά τα οποία λαμβάνουν αναβολικά κινδυνεύουν από πρώιμη σύγκλειση των επιφύσεων, με αποτέλεσμα σκελετικές παραμορφώσεις. Αρκετές περιπτωσιολογικές αναφορές και κάποιες μελέτες αναφέρουν ότι υφίσταται σχέση μεταξύ της χρήσης αναβολικών στεροειδών και του τραυματισμού των τενόντων. Η χρήση φαίνεται να επηρεάζει το μεταβολισμό του κολλαγόνου του τένοντα, με αποτέλεσμα την ύπαρξη ενός πιο σκληρού τένοντα, ο οποίος αστοχεί σε μικρότερη επιμήκυνση.

7.  Άλλες διαταραχές Πέρα από τις ανεπιθύμητες ενέργειες που αναφέρθηκαν πιο πάνω για τη χρήση των αναβολικών στεροειδών, υπάρχουν και αρκετές ακόμα. Οι πιο επικίνδυνες από αυτές φαίνεται ότι σχετίζονται με μη ασφαλείς πρακτικές κατά την αυτοχορήγηση των σκευασμάτων. Η επανειλημμένη χρήση μη αποστειρωμένης σύριγγας μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη αποστημάτων, φλεγμονής, σηπτικού shock και σηπτικής αρθρίτιδας, ενώ η χρησιμοποίηση της ίδιας σύριγγας από δύο ή και περισσότερους χρήστες ενέχει τον κίνδυνο μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων, όπως η ηπατίτιδα Β και C και η λοίμωξη από τον ιό HIV. Επιπρόσθετα, η επανειλημμένη ενδομυϊκή ένεση στο ίδιο σημείο μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκή φλεγμονή, μυϊκή ίνωση καθώς και νευρολογική βλάβη. Μια σχετικά σπάνια ανεπιθύμητη ενέργεια των αναβολικών στεροειδών είναι η ραβδομυόλυση από υπερβολική χρήση. Επίσης, φαίνεται οι παράγοντες αυτοί να επιβαρύνουν τη νεφρική λειτουργία, καθώς σε περιόδους χρήσης αυξάνονται τα επίπεδα κρεατινίνης, ενώ τα αναβολικά στεροειδή σχετίζονται και με την ανάπτυξη νεφρικών όγκων.

8. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Είναι πλέον αδιαμφισβήτητο ότι η χρήση των αναβολικών στεροειδών έχει εξαπλωθεί παγκοσμίως σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μην αποτελεί «προνόμιο» των αθλητών υψηλού επιπέδου. Υπό αυτό το πρίσμα, οι χρήστες θα μπορούσαν να αποτελούν μια ειδική ομάδα ασθενών, οι οποίοι θα πρέπει να λάβουν κατάλληλη αγωγή. Σε αυτή την προσπάθεια, δύο άξονες πρέπει να ικανοποιηθούν: Αρχικά, η ικανότητα των ιατρών να αναγνωρίζουν αυτούς τους ασθενείς και, δεύτερον, εντονότερη και περισσότερο ενδελεχής έρευνα ως προς τις δράσεις και τις ανεπιθύμητες ενέργειες των συγκεκριμένων φαρμακευτικών προϊόντων. Τότε μόνο θα καταστεί δυνατή η αποθάρρυνση της αυτοχορήγησης αναβολικών στεροειδών για αθλητικούς και κοινωνικούς λόγους, όχι μόνο μέσω ηθικών πιέσεων, αλλά κυρίως μέσω επιχειρημάτων με αποδείξεις σχετικά με τη βλαπτική επίδραση των ανωτέρω φαρμακευτικών προϊόντων στον οργανισμό.

ARCHIVES OF HELLENIC MEDICINE 2009, 26(5):601-610
Εργαστήριο Πειραματικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Έρευνας, «Ν.Σ. Χρηστέας»,
Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Σ. Τσιτσιλώνης, Δ. Περρέα
Copyright © Athens Medical Society www.mednet.gr/archives ARCHIVES OF HELLENIC MEDICINE: ISSN 11-05-3992