Αλληλεγγύη και πράξη – Ο σοσιαλισμός στην καθημερινότητα
Ο ειλικρινής και ανιδιοτελής ανθρωπισμός αποτελεί τον γνήσιο σοσιαλισμό. Η πρόνοια και η αλληλεγγύη δεν είναι απλώς θεωρητικές έννοιες, αλλά παράγωγα της ίδιας της ανθρώπινης φύσης, όταν δεν τις υποκινεί ιδιοτελές ή σκόπιμο συμφέρον, αλλά γνήσια μέριμνα για τον συνάνθρωπο.
Όταν μιλάμε για σοσιαλισμό εδώ, δεν εννοούμε κάποιο πολιτικό κόμμα ή ιδεολογικό ρεύμα. Ο σοσιαλισμός, στην ουσία του, πηγάζει από την ανθρώπινη φύση: είναι η τάση του ανθρώπου να φροντίζει τον συνάνθρωπο, να δείχνει αλληλεγγύη και να προνοεί για την κοινωνία. Ένα ιστορικά πετυχημένο παράδειγμα αυτού του είδους κοινωνικού οργανισμού είναι το Sozialstaat της Δυτικής Γερμανίας, ένα κράτος που, παρά το συντηρητικό πολιτικό πλαίσιο, κατάφερε να εφαρμόσει αποτελεσματικά κοινωνικά μέτρα, προστασία των αδυνάτων και ισονομία, δείχνοντας ότι η κοινωνική πρόνοια μπορεί να υπερβαίνει τα πολιτικά «χρώματα». Με άλλα λόγια, ο σοσιαλισμός εδώ δεν είναι κομματική ταμπέλα, αλλά πρακτική στάση ζωής και κοινωνική οργάνωση που δίνει προτεραιότητα στην αλληλεγγύη, την ισότητα και την προστασία των πιο ευάλωτων μελών της κοινωνίας.
Βέβαια, όλοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι· δεν έχουν την ίδια σκέψη, ούτε τα ίδια κίνητρα ή τις ίδιες «καλές» προθέσεις. Στη φύση του ανθρώπου, η απληστία λειτουργεί συχνά ως ένα εσωτερικό «σύνδρομο» που δεν τον αφήνει να δράσει ανθρώπινα. Έτσι γεννιούνται η ανισότητα και ο παραλογισμός, και τότε ο δίκαιος άνθρωπος καταφεύγει στη δημιουργία νόμων και κανόνων, για να προστατεύσει την κοινωνία.
Κάθε φορά όμως που ο άνθρωπος, με τη σκέψη και την πράξη του, προσφέρει ένα χέρι βοηθείας, εκφράζει στην πράξη αυτό που ονομάζουμε σοσιαλισμό – όχι ως ιδεολογία, αλλά ως στάση ζωής. Όχι ως σύνθημα, αλλά ως καθημερινή απόφαση: άρνηση της εκμετάλλευσης, αντίσταση στην αδιαφορία.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, όλοι είναι – ή θα έπρεπε να είναι – ίσοι κάτω από την προστατευτική «ομπρέλα» του κοινωνικού κράτους, του πραγματικά ισχυρού, του κραταιού, που έχει ως στόχο να φροντίζει τον άνθρωπο και την αξιοπρέπειά του, ενθαρρύνοντας και στηρίζοντας τους ενεργούς και συνετούς, ενώ ταυτόχρονα περιορίζει την αδρανειακή ή εκμεταλλευτική συμπεριφορά εκείνων που αποφεύγουν τις ευθύνες τους ή εκμεταλλεύονται το σύστημα.
Στη φύση του ανθρώπου συνυπάρχουν η τάση για προσφορά και η τάση για προσωπικό όφελος. Όσο η σκοπιμότητα μένει ανεξέλεγκτη, τόσο η ανισότητα βαθαίνει. Όσο όμως ενισχύονται η εκπαίδευση, η αλληλεγγύη και η φροντίδα για τους πιο αδύναμους, τόσο διευκολύνεται η ανθρώπινη πράξη. Η παιδεία, για να έχει πραγματικό αντίκτυπο, πρέπει να είναι ελεύθερη και προσβάσιμη σε όλους, χωρίς οικονομικά εμπόδια.
Ας αναλογιστούμε λοιπόν, όταν επιθυμούμε το καλύτερο για τους γύρω μας, για την κοινωνία και τα παιδιά μας, ποιο σύστημα θα ήταν πιο λειτουργικό και δίκαιο και ποιούς ανθρώπους θα μπορούσαν να εμπιστευθούν οι ελεύθεροι πολίτες για να αναλάβουν ένα τόσο βαρύ βορτίο ευθυνών. Το ερώτημα δεν είναι αφηρημένο· απαντάται στις καθημερινές μας πράξεις. Κάθε φορά που επιλέγουμε να σταθούμε δίπλα στον άλλον, κάνουμε τον κόσμο λίγο πιο δίκαιο και ανθρώπινο.
Κωνσταντινος Ε. Χουρίδης
Συγγραφέας - Εκπαιδευτής αυτοάμυνας και πολεμικών τεχνών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.